Ostatnio w mediach publicznych pojawiły się szokujące dane opublikowane przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC), działającą pod kierownictwem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), przed Światowym Dniem Walki z Rakiem, który przypada 4 lutego. Informacje te dotyczące zachorowalności na nowotwory przynoszą niepokojące prognozy. Według nich, do roku 2050 liczba nowych przypadków raka na świecie wzrośnie o 77 procent w porównaniu z danymi z 2022 roku, co oznacza, że nawet 35 milionów pacjentów może zachorować w tym okresie.
Ta niepokojąca tendencja wzrostowa utrzymuje się od wielu lat. Wśród głównych czynników wpływających na rosnącą zachorowalność na raka wymienia się tytoń, alkohol i otyłość. W kontekście ostatniego czynnika, a także alkoholu, ważne jest zaznaczenie, że głównym winowajcą jest tutaj cukier, zwłaszcza w postaci węglowodanów prostych. Przyjrzyjmy się zatem bliżej tej słodkiej pułapce.
Nadmiar szkodzi
Łodyga trzciny cukrowej charakteryzuje się włóknistą i dość twardą strukturą. Z tego powodu spożycie dwóch łyżeczek cukru z tego naturalnego produktu może zająć nam ponad 5 minut, przy jednoczesnym narażeniu się na dyskomfort w postaci bólu żuchwy. Dodatkowo, obecność błonnika w tej strukturze sprawia, że wchłanianie cukru jest spowolnione, co z kolei redukuje presję na organizm, eliminując potrzebę szybkiego radzenia sobie z nadmiarem glukozy w krwiobiegu.
Przykładem kontrastującym jest puszka Pepsi, która zawiera dziesięć łyżeczek cukru. Wypicie tego napoju zajmie nam zaledwie chwilę, co skutkuje gwałtownym wzrostem stężenia glukozy oraz nadprodukcją insuliny w organizmie. Co z sokiem z owoców, który wydaje się zdrowszy? Taki sok o podobnej zawartości około 7 łyżeczek cukru, tak jak w przypadku Pepsi, brakuje błonnika, co prowadzi do analogicznej reakcji organizmu.
Warto natomiast zauważyć, że zjedzenie jabłka, które zawiera dwie łyżeczki cukru, ale jednocześnie dostarcza znaczną ilość błonnika, klasyfikuje się jako o wiele zdrowsza opcja.
Niewielki stan zapalny organizmu
Nadwadze i otyłości zwykle towarzyszy niewielki stan zapalny organizmu, a to przyczynia się do powstawania chorób przewlekłych. Czym są choroby przewlekłe? Choroby przewlekłe, znane również jako choroby niezakaźne, to schorzenia charakteryzujące się długotrwałym przebiegiem i zazwyczaj postępującym charakterem. Termin “przewlekły” odnosi się do trwającej przez długi czas natury tych chorób. Choroby przewlekłe często rozwijają się stopniowo, a ich objawy mogą być obecne przez długi okres, nawet przez całe życie pacjenta. Do takich chorób zalicza się cukrzycę typu II, choroby serca, przewlekłe choroby płuc, choroby układu nerwowego jak choroba Alzheimera, Parkinsona, choroby reumatoidalne, choroby układu pokarmowego.
A czym jest stan zapalny? Stan zapalny to proces biologiczny, który jest częścią naturalnej reakcji obronnej organizmu na szkodliwe czynniki, takie jak infekcje, urazy, czy inne bodźce patogenne. Jest to złożona odpowiedź immunologiczna mająca na celu usunięcie czynnika wywołującego uszkodzenia tkanek oraz przywrócenie homeostazy.
W fazie aktywacji układu immunologicznego, komórki takie jak leukocyty (białe krwinki) migrują do obszaru zapalenia, gdzie wydzielają cytokiny, enzymy i inne substancje, aby zwalczyć infekcję i usuwać martwe komórki.
Czy mamy stan zapalny, możemy sprawdzić poprzez wyniki badań, takich jak na przykłąd badanie krwi OB, badanie moczu obejmujące ocenę poziomu białka oraz obecność komórek krwi. Podwyższone wartości w tych badaniach mogą sugerować występowanie stanu zapalnego. Dodatkowo, oznaczenie poziomu białka C-reaktywnego (CRP) oraz badanie poziomu cytokin to kolejne metody diagnostyczne, które mogą dostarczyć informacji na temat obecności stanu zapalnego w organizmie.
Niestety, niewielki stan zapalny chroniczny może być trudny do zdiagnozowania za pomocą standardowych badań laboratoryjnych, ponieważ jego objawy mogą być subtelne, a poziomy markerów zapalnych mogą być w normie lub nieznacznie podwyższone. Stan zapalny o niewielkim nasileniu może trwać latami, a objawy mogą być niewidoczne lub łagodne.
W przypadku niewielkiego stanu zapalnego, obecność objawów może być bardziej subiektywna i zależna od indywidualnej reakcji organizmu. Niektóre osoby mogą odczuwać dyskomfort lub zmęczenie, ale te objawy mogą być niespecyficzne i łatwo zignorowane. Ponadto, niektóre schorzenia, takie jak choroby autoimmunologiczne czy niewielkie infekcje, mogą prowadzić do stanu zapalnego o ograniczonym nasileniu.
Stany zapalne – nie cholesterol – okazują się głównym czynnikiem chorób serca, podobnie jak innych chorób przewlekłych. Ponadto to cukier cukier – nie tłuszcz – w naszej diecie jest pierwotną przyczyną nie tylko chorób serca.
Jak możemy zadbać o homeostazę w organizmie?
Nasz organizm nie lubi odchyleń. Musi być w ciągłej równowadze. Dzięki wielu procesom, które zachodzą przywołując go do homeostazy, dość dobrze sobie z tym radzi. Gdy występują zmiany wewnątrz lub na zewnątrz organizmu, mechanizmy homeostatyczne są aktywowane, aby przywrócić równowagę i utrzymać optymalne warunki dla funkcjonowania wszystkich komórek, narządów i układów. Takimi procesami są regulacja temperatury ciała, utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej (pH krwi), regulacja ciśnienia krwi, odpowiedź na stres (układ hormonalny i nerwowy), regulacja poziomu tlenu i dwutlenku węgla we krwi, kontrola rytmu serca i oddechu, regulacja poziomu hormonów i innych substancji chemicznych, utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie, a także kontrola poziomu glukozy we krwi. Organizm sobie dobrze radzi, ale niestety jeśli regularnie narażamy go na czynniki, które wpływają negatywnie na homeostazę, może to wywołać szereg problemów zdrowotnych.
Glukoza to prosta cukrowa jednostka, która stanowi najważniejszy monomer, czyli budulec, węglowodanów. Gdy spożywamy węglowodany w diecie, takie jak chleb, ryż, owoce czy słodycze, organizm rozkłada je na pojedyncze cukry, głównie glukozę, które są łatwo przyswajalne. Po spożyciu węglowodanów, poziom glukozy we krwi wzrasta, ponieważ trafia ona z przewodu pokarmowego do krwiobiegu. W odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi, trzustka uwalnia hormon insulinę. Insulina pełni kluczową rolę w regulacji poziomu glukozy we krwi. Gdy insulinę uwalnia się do krwiobiegu, pomaga ona w transporcie glukozy z krwi do tkanek, takich jak mięśnie i wątroba, gdzie może być wykorzystywana jako źródło energii. Ponadto, insulina stymuluje gromadzenie glukozy w postaci glikogenu w mięśniach i wątrobie, co umożliwia magazynowanie energii na późniejsze wykorzystanie.
Dzięki działaniu insuliny poziom glukozy we krwi powraca do stabilnego poziomu, co pozwala na utrzymanie homeostazy organizmu. Gdy poziom glukozy we krwi spada, np. między posiłkami, trzustka może z kolei uwalniać hormon glukagon, który pomaga uwolnić gromadzoną glukozę z wątroby, aby utrzymać odpowiedni poziom glukozy.
Węglowodany złożone, bogate w błonnik, powoli rozkładają się na proste cukry. Natomiast te uboższe w błonnik, takie jak pizza, biały makaron, białe pieczywo czy biały ryż, rozkładają się znacznie szybciej. Im więcej błonnika w pokarmie, tym wolniejszy proces rozkładu. Ta istotna różnica stanowi kluczowy element współczesnych chorób.
Insulinooporność
W przypadku insulinooporności jak i w cukrzycy typu II, istotną rolę odgrywa tu hormon insulina. Do cukrzycy typu II często (ale nie zawsze) prowadzi pewna droga:
Insulinooporność to stan, w którym komórki ciała stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny, hormonu produkowanego przez trzustkę. Insulina odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu cukru we krwi, umożliwiając przenikanie glukozy do komórek, gdzie może być wykorzystywana jako źródło energii. W przypadku insulinooporności, komórki nie reagują prawidłowo na insulinę, co prowadzi do zwiększenia stężenia glukozy we krwi.
W 2008 roku w książce “Diabetes Epidemic&You, patolog Joseph Kraft po wykonaniu 4000 sekcji zwłok, które zmarły na zawał serca, odkrył, że u 20 % z nich zdiagnozowano wcześniej cukrzycę, a u pozostałych 80% tętnice miały oznaki zmian cukrzycowych. W kolejnych jego badaniach na dużej grupie pacjentów, dokładniej na około 14 000 osób opisał, że u około 80% badanych osób występowała tzw. “łagodna insulinooporność” (mimo że nie miały jeszcze wyraźnych objawów cukrzycy typu II, insulina utrzymywała się za długo we krwi), co sugerowało obecność ukrytej cukrzycy lub wcześniejszych zmian metabolicznych prowadzących do cukrzycy.
Zbadanie czy mamy problemy z insuliną na szczęście jest łatwo. Kilka badań, które powinno się wykonać to poziom glukozy na czczo, test insuliny na czczo oraz test insuliny w odpowiedzi na glukozę, czyli krzywą cukrową.
Insulinooporność może prowadzić do zwiększenia poziomu insuliny we krwi, co z kolei może wywoływać szereg problemów zdrowotnych w tym bardzo popularną niedoczynność tarczycy. Insulina może wpływać na przemianę hormonów tarczycy, zwłaszcza na konwersję hormonu nieaktywnego, tyreotyny (T4), w bardziej aktywny hormon, trójjodotyroninę (T3). W rezultacie niektóre osoby z insulinoopornością mogą doświadczać zmian w funkcji tarczycy. Oczywiście insulinooporność nie jest bezpośrednia przyczyną niedoczynności, ale jak widzimy również może mieć wpływ.
Insulinooporność jest kluczową przyczyną zaburzeń metabolicznych. Zaburzenia metaboliczne są częste u pacjentów chorych na nowotwory i wiążą się z większym odsetkiem nawrotów nowotworu oraz krótszym życiem.
Insulinooporność ma bardzo duży udział w rozwoju otyłości, zawałów serca i chorób przewlekłych.
Metody na długie i zdrowe życie:
- Trening interwałowy o wysokiej intensywności
- Post przerywany
- Ograniczenie kalorii w tym cukrów prostych, alkoholu
- Dieta ketogeniczna
Artykuł przygotowany na podstawie:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18650913/
“Młodość na dłużej” Dr Duncan Carmichael, 2019
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/0284186X.2023.2197124
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18650913/
Absolwentka Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się psychologią i rozwojem osobistym. Poszukuje eliksiru wiecznej młodości.
