Jak negatywne emocje wpływają na nasze zdrowie?

Emocje a zdrowie – więcej niż tylko psychika

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego niektóre osoby chorują częściej niż inne, mimo że prowadzą podobny styl życia? Coraz więcej badań wskazuje, że nasze emocje, osobowość i sposób radzenia sobie ze stresem mają ogromne znaczenie dla zdrowia fizycznego. Przewlekły stres, tłumienie emocji oraz długotrwałe poczucie smutku czy bezsilności mogą prowadzić do rozwoju poważnych chorób, w tym autoimmunologicznych, nowotworowych i układu krążenia.

Choroby takie jak stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, fibromialgia czy zespół chronicznego zmęczenia są często diagnozowane u osób, które przez lata tłumiły swoje potrzeby, dążyły do perfekcji i nadmiernie obciążały się odpowiedzialnością. Można więc zapytać: czy choroba to wyłącznie kwestia genetyki i przypadkowych zdarzeń, czy też ma głębszy związek z naszym stylem życia i emocjami?

Stres – cichy zabójca układu odpornościowego

Stres jest jednym z najważniejszych czynników, które wpływają na zdrowie człowieka. Gdy doświadczamy silnych emocji, nasze ciało przechodzi w tryb „walki lub ucieczki”, uwalniając hormony stresu, takie jak kortyzol i adrenalina. Krótkotrwały stres może być korzystny, mobilizując organizm do działania. Jednak przewlekły stres, który towarzyszy nam przez lata, działa destrukcyjnie na układ odpornościowy, zwiększając ryzyko stanów zapalnych i poważnych chorób.

Badania wskazują, że osoby narażone na długotrwały stres częściej zapadają na choroby autoimmunologiczne. Zjawisko to potwierdzają wyniki badań nad pacjentami ze stwardnieniem rozsianym – u wielu z nich pierwsze objawy choroby pojawiły się po silnych przeżyciach emocjonalnych, takich jak utrata bliskiej osoby, rozpad związku czy długotrwałe konflikty rodzinne.

Osobowość a choroby przewlekłe – jakie cechy zwiększają ryzyko?

Wielu pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe wykazuje pewne wspólne cechy osobowości. Osoby te często są perfekcjonistami, nadmiernie odpowiedzialnymi, a także skłonnymi do tłumienia emocji i ignorowania własnych potrzeb. Oto kilka cech, które najczęściej występują u osób zmagających się z przewlekłymi chorobami:

✅ Odruchowa i kompulsywna troska o emocjonalne potrzeby innych ludzi – osoby te często bagatelizują swoje uczucia, stawiając na pierwszym miejscu dobro innych.

✅ Sztywne identyfikowanie się z rolą społeczną, obowiązkami i odpowiedzialnością – perfekcjonizm, potrzeba kontrolowania sytuacji i dążenie do bycia „niezastąpionym” mogą prowadzić do chronicznego przeciążenia.

✅ Przesadna, skierowana na zewnątrz hiperodpowiedzialność – osoby te wierzą, że ich wartość zależy od tego, ile dają innym, co często prowadzi do przemęczenia i wyczerpania.

✅ Tłumienie zdrowych, obronnych emocji, takich jak gniew i frustracja – brak możliwości wyrażania emocji prowadzi do ich kumulacji, co może mieć negatywny wpływ na organizm.

Te wzorce osobowości, choć społecznie akceptowane, mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Chroniczny stres wynikający z ich praktykowania prowadzi do osłabienia układu odpornościowego, co zwiększa podatność na choroby.

Choroba jako sygnał do zmiany

Wielu pacjentów przyznaje, że choroba stała się dla nich punktem zwrotnym – momentem, w którym po raz pierwszy musieli się zatrzymać i zająć sobą. Dla niektórych było to wręcz uwolnienie od ciągłego poświęcania się dla innych.

Czy choroba może być sygnałem, że organizm domaga się zmiany? Badania pokazują, że osoby, które zmieniają styl życia, uczą się radzenia sobie ze stresem i zaczynają dbać o siebie, często doświadczają poprawy stanu zdrowia, a w niektórych przypadkach nawet remisji choroby. Warto więc traktować zdrowie nie tylko jako brak objawów, ale jako równowagę między ciałem a psychiką.

Podsumowanie – jak dbać o zdrowie emocjonalne?

Zdrowie to nie tylko kwestia diety i aktywności fizycznej – to także umiejętność radzenia sobie z emocjami, dbania o swoje potrzeby i stawiania granic. Oto kilka sposobów, które mogą pomóc w ochronie zdrowia emocjonalnego i fizycznego:

➡️ Ucz się wyrażać emocje – nie tłum w sobie gniewu, smutku czy frustracji. Rozmowa z bliskimi lub terapia mogą pomóc w ich przepracowaniu.

➡️ Nie bierz na siebie zbyt dużo – nadmierna odpowiedzialność może prowadzić do wypalenia. Naucz się odmawiać i delegować obowiązki.

➡️ Zadbaj o relacje – wsparcie społeczne jest kluczowe dla zdrowia. Spędzaj czas z ludźmi, którzy Cię wspierają i rozumieją.

➡️ Znajdź czas dla siebie – hobby, medytacja, spacery na świeżym powietrzu czy odpoczynek są równie ważne jak praca i obowiązki.

➡️ Słuchaj swojego ciała – bóle głowy, napięcie mięśni, bezsenność mogą być sygnałem, że coś jest nie tak. Nie ignoruj ich.

Nasze emocje są nierozerwalnie związane z ciałem. Nie warto bagatelizować ich wpływu na zdrowie – dbanie o równowagę emocjonalną może być najlepszą profilaktyką wielu chorób.

Wybrane badania z książki „Mit normalności” Dr Gabor Mate i Daniel Mate:

1. Związek między stresem a chorobami autoimmunologicznymi

Jedno z badań opisanych w książce wskazuje, że osoby z zaburzeniami związanymi ze stresem mają zwiększone ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych. Badanie opublikowane w „Journal of the American Medical Association” wykazało, że ludzie cierpiący na chroniczny stres są bardziej narażeni na rozwój chorób takich jak stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń. Co więcej, osoby przyjmujące leki antydepresyjne z grupy SSRI miały niższe ryzyko autoimmunizacji, co sugeruje, że zarządzanie stresem może mieć kluczowe znaczenie dla zdrowia.

2. Stres a nasilenie objawów chorób przewlekłych

Autor książki przytacza także międzynarodową konferencję w Portugalii w 2013 roku, podczas której badacze stwierdzili, że pacjenci z stwardnieniem rozsianym częściej doświadczają zaostrzenia choroby po silnych przeżyciach stresowych. Przegląd literatury wykazał, że u osób przeżywających intensywny stres liczba nawrotów choroby wzrastała nawet czterokrotnie.

3. Przewlekły stres u myszy a choroby zapalne

W książce opisano także eksperyment przeprowadzony w 2013 roku na myszach laboratoryjnych, w którym zwierzęta poddawano różnorodnym stresującym sytuacjom, np. ekspozycji na zimno, ostre światło, dźwięki czy zapachy drapieżników. Badacze nazwali to „przewlekłym stresem o zróżnicowanym charakterze” i odkryli, że myszy poddane takim warunkom były bardziej podatne na choroby zapalne i autoimmunologiczne.

4. Wpływ relacji społecznych na zdrowie

Kolejne badania wykazały, że osoby pozostające w szczęśliwych związkach mają niższy wskaźnik śmiertelności niż osoby samotne. Co ciekawe, mężczyźni czerpią większe korzyści zdrowotne z małżeństwa niż kobiety – ochrona wynikająca z życia w związku była pięciokrotnie wyższa u mężczyzn. Z drugiej strony, osoby w toksycznych relacjach miały gorszy stan zdrowia niż single.

5. Postawa wobec choroby a długość życia

Autor książki przytacza również badanie nad pacjentkami z rakiem piersi. Stwierdzono, że kobiety, które po postawieniu diagnozy popadły w beznadzieję i pesymizm, miały znacznie niższe szanse na przeżycie kolejnych 10 lat. Z kolei u mężczyzn tłumienie gniewu wiązało się z osłabieniem układu odpornościowego i większym ryzykiem zachorowania na raka prostaty.

Ola

Absolwentka Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się psychologią i rozwojem osobistym. Poszukuje eliksiru wiecznej młodości.