Czy wiesz, że rak skóry jest jednym z najczęściej występujących nowotworów, a liczba zachorowań z roku na rok wzrasta? Rak skóry jest też jedną z najbardziej możliwych do uniknięcia form choroby. Promieniowanie ultrafioletowe (UV) ze słońca jest główną przyczyną chorób skóry w tym głównie raka skóry, dlatego jednym z najważniejszych rzeczy to zapobieganie i ochrona skóry przed ekspozycją na słońce za pomocą filtrów przeciwsłonecznych.
Dlaczego promieniowanie słoneczne jest szkodliwe?
Promieniowanie słoneczne to ogólne określenie promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez słońce. Docierające do nas światło słoneczne składa się z dwóch rodzajów szkodliwych promieni: fal długich (UVA) i fal krótkich (UVB). Na szczęście atmosfera ziemska chroni nas przed większością promieniowania UV. Chociaż potrzebujemy trochę ekspozycji na światło słoneczne, aby pomóc naszemu organizmowi w wytwarzaniu witaminy D, zbyt duża ilość promieniowania UV jest niebezpieczna. Promienie UVB powodują znacznie większe ryzyko raka skóry niż UVA.
W większości przypadków promienie ultrafioletowe reagują z melaniną. To pierwsza obrona przed słońcem. Dzieje się tak, ponieważ melanina pochłania niebezpieczne promienie UV, które mogą spowodować poważne uszkodzenia skóry. Oparzenie słoneczne rozwija się, gdy ilość uszkodzeń spowodowanych promieniowaniem UV przekracza ochronę, jaką zapewnia melanina skóry. Opalenizna to nic innego jak reakcja skóry na urazy słoneczne.
Jak chronić się przed szkodliwymi promieniami słonecznymi?
Najlepszym sposobem ochrony przed szkodliwym działaniem słońca jest ograniczenie ekspozycji i ochrona skóry filtrami SPF. Zaleca się omijania nadmiernej ekspozycji na promienie słońca między godziną 10 a 16. Zachowaj też szczególną ostrożność w pobliżu wody, śniegu i piasku. Odbijają szkodliwe promienie słońca. Może to zwiększyć szanse na oparzenia słoneczne. Pamiętaj, że piasek i chodnik odbijają promienie UV nawet pod parasolem. Śnieg i woda są również dobrymi elementami odbijającymi promienie UV. Odblaskowe powierzchnie mogą odbijać większość szkodliwych promieni słonecznych. Pamiętaj, że wiele leków dostępnych bez recepty i na receptę zwiększa wrażliwość skóry na promienie UV. Tak więc możliwe jest poważne oparzenie słońcem nawet w ciągu kilku minut podczas przyjmowania niektórych leków.
Czym są filtry SPF? Co oznacza SPF?
Filtry przeciwsłoneczne chronią skórę przed oparzeniami słonecznymi i odgrywają ważną rolę w blokowaniu przenikania promieniowania ultrafioletowego (UV). Ale żaden produkt przeciwsłoneczny nie blokuje promieniowania UV w 100%.
Filtry przeciwsłoneczne to nic innego jak pierwiastki obecne w formułach fotoprotektorów, które bezpośrednio zakłócają padające promieniowanie słoneczne poprzez absorpcję, odbicie lub rozproszenie energii. Są one podzielone na dwie kategorie na podstawie mechanizmu ich działania; Chemiczne lub organiczne filtry przeciwsłoneczne oraz mineralne, lub nieorganiczne filtry przeciwsłoneczne.
SPF, czyli Sun Protection Factor. Liczba obok SPF wskazuje, jak dobrze filtr przeciwsłoneczny chroni skórę przed oparzeniami słonecznymi. Nie jest to wskaźnik tego, jak długo możesz przebywać na słońcu, ale wskazuje, ile czasu potrzeba nieopalonej skórze, aby zacząć zaczerwieniać się po zastosowaniu kremu przeciwsłonecznego, w porównaniu z tym, ile czasu zajmuje rozpoczęcie zaczerwienienia bez niego. Badania przeprowadza się na nieopalonych pośladkach ochotników. Krem przeciwsłoneczny nakłada się obficie na skórę, która następnie jest wystawiona na działanie symulowanego światła słonecznego za pomocą lamp UV. Mierzy się, ile czasu zajmuje skórze, aby uzyskać minimalne oparzenie, gdy jest pokryta kremem przeciwsłonecznym, i ile czasu zajmuje uzyskanie tego samego minimalnego zaczerwienienia bez niego. Aby uzyskać numer SPF, stosuje się prostą formułę. Liczba sekund potrzebnych do lekkiego zaczerwienienia się skóry po nałożeniu kremu z filtrem, podzielona jest przez liczbę sekund potrzebnych do lekkiego zaczerwienienia bez nałożonego kremu z filtrem. Powiedzmy, że skóra spalała się z filtrem przeciwsłonecznym 300 sekund, a bez niego 10 sekund. 300 jest dzielone przez 10, czyli 30. SPF to 30.
Skala ochrony filtrów nie jest liniowa:
• SPF 15 blokuje 93% promieni UVB
• z SPF 30 blokuje 97% promieni UVB
• z SPF 50 blokuje 98% promieni UVB
Pamiętajmy też, że aby krem z filtrem przeciwsłonecznym mógł spełnić swoją funkcję i dobrze działać musi być dobrze nałożony na skórę. Oznacza to, że trzeba nałożyć solidną warstwę kremu. W innym przypadku może się okazać, że lepiej nałożony krem z filtrem SPF 15 będzie lepiej chronił, niż cienka warstwa kremu z filtrem SPF 30 [1].
Kontrowersje dotyczące filtrów SPF?
Biorąc pod uwagę raporty opisujące potencjalne różne działania niepożądane, często można się spotkać z obawą konsumentów do stosowania kremu z filtrem przeciwsłonecznym. Jednak powinniśmy wiedzieć, że nie ma uzasadnionych podstaw dla istniejących obaw. Wiemy jednak na podstawie bardzo mocnych dowodów, że ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV) powoduje raka skóry i starzenie się skóry, a odpowiednio stosowane filtry przeciwsłoneczne mogą zapobiegać tym szkodliwym skutkom.
Filtry przeciwsłoneczne mogą zakłócać naturalną syntezę witaminy D.
Badania na ten temat przyniosły jednak sprzeczne wyniki, częściowo z powodu różnic metodologicznych. Potrzebne są bardziej kompleksowe badania, aby ustalić dokładny związek między stosowaniem filtrów przeciwsłonecznych a syntezą witaminy D. Ważną kwestią jest to, że odpowiedni poziom witaminy D można osiągnąć poprzez żywność i suplementy diety. Z pewnością nie powinniśmy unikać filtrów przeciwsłonecznych, szczególnie jeśli narażamy się na szkodliwe promieniowanie w godzinach 10-16.
Narażenie na oksybenzon.
Stosowanie oksybenzonu przez producentów jest kolejnym powszechnym problemem konsumentów i dotyczą zarówno jego rzekomej aktywności jako substancji zaburzającej gospodarkę hormonalną, jak i wpływu na środowisko koralowców oceanicznych. Oksybenzon jest niedrogi, łatwy w formułowaniu i zapewnia bardzo skuteczną ochronę o szerokim spektrum przed promieniowaniem UVA i UVB. Jest też niestety jednym z najczęstszych fotoalergenów wśród filtrów UV, ale dotyczy to tylko niewielkiej liczby osób. Do tej pory nie odnotowano klinicznie istotnych negatywnych skutków oksybenzonu u ludzi.
Obawa, że oksybenzon jest toksyną środowiskową powodującą bielenie koralowców, skłoniła niektóre stany i gminy do zakazu sprzedaży zawierających oksybenzon filtrów przeciwsłonecznych.
Obawa przed filtrami mineralnymi.
Jakiś czas temu badania pacjentów z łysieniem czołowym włóknistym wykazały, że na cebulce ich włosów znaleziono pierwiastki tytanu. Powiązano to również z ryzykiem wystąpienia łysienia czołowego ze stosowaniem kremów przeciwsłonecznych do twarzy. Nie ma na to jednak wystarczających dowodów [2]. Obecne badania zaprzeczyły poprzednim obawą – potwierdzono, że nanocząsteczki stosowane w filtrach SPF nie przenikają przez skórę i nie wpływają na gospodarkę hormonalną.
Podsumowanie
Filtry przeciwsłoneczne są jak na razie najlepszą ochroną przeciw szkodliwym promieniom UV. Nie ma też żadnych potwierdzonych dowodów na to, że są szkodliwe dla nas, są natomiast dowody, że zapobiegają w dużym stopniu rakowi skóry. Ze względu na to, że nie jest to stu procentowa ochrona, powinniśmy w miarę możliwości omijać opalania się.
Absolwentka Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się psychologią i rozwojem osobistym. Poszukuje eliksiru wiecznej młodości.