Lęk to tylko błąd przewidywania mózgu! Jak odzyskać kontrolę nad swoim życiem?

Czy wiesz, że lęk, stres i trauma nie są prostą reakcją na rzeczywistość, ale skutkiem przewidywań Twojego mózgu? Dr Lisa Feldman Barrett – profesor psychologii, zaliczana do top 0,1% najczęściej cytowanych naukowców na świecie za swoje przełomowe badania z zakresu psychologii i neuronauki – obala popularne mity o emocjach i pokazuje, jak dzięki nowoczesnej nauce możesz odzyskać wpływ na swoje życie.

Poznaj fascynujące odkrycia o funkcjonowaniu mózgu i dowiedz się, jak budować emocjonalną odporność oraz lepsze codzienne samopoczucie!

Twój mózg nie reaguje. Twój mózg przewiduje!

Przez wiele lat sądzono, że emocje są wrodzonymi, automatycznymi reakcjami na to, co dzieje się wokół nas. Jednak najnowsze badania wskazują, że to błędne założenie. Mózg nie reaguje — mózg przewiduje.

Każda emocja, której doświadczasz — od lęku po radość — powstaje na skutek działania dwóch głównych elementów:

• Pamięci przeszłych doświadczeń,
• Bieżących sygnałów z ciała i otoczenia.

Mózg przewiduje, co prawdopodobnie nastąpi za chwilę, bazując na zapisanych wzorcach z przeszłości. Jeśli przewidywania są nietrafione (np. z powodu dawnych traum), pojawia się błąd predykcyjny, który może wywoływać emocje nieadekwatne do rzeczywistości — takie jak irracjonalny lęk czy poczucie zagrożenia.

➡️ To rewolucyjne podejście zmienia sposób, w jaki powinniśmy myśleć o emocjach, depresji czy leczeniu traumy.

Jak zmieniać swoje emocje? Praktyka czyni mistrza

Jeśli Twoje emocje są przewidywaniami, to możesz wpływać na ich przyszły kształt! Jak? Poprzez świadome tworzenie nowych wzorców doświadczeń.

Oto skuteczne strategie:

• Stopniowa ekspozycja: Zamiast unikać sytuacji wywołujących stres, powoli oswajaj się z nimi. Przykład? Jeśli boisz się wystąpień publicznych, zacznij od rozmów w małych grupach.
• Tworzenie nowych skojarzeń: Jeśli Twój mózg kojarzy pewne sytuacje z zagrożeniem, wprowadź nowe, pozytywne doświadczenia w tych samych kontekstach.
• Regularna praktyka: Zmiana wzorców wymaga powtarzania — podobnie jak nauka jazdy na rowerze czy gry na instrumencie.

💡 Ciekawostka: W badaniach wykazano, że osoby uczące się interpretować swoje zdenerwowanie przed egzaminem jako „determinację”, a nie „lęk”, osiągały znacznie lepsze wyniki akademickie!

Trauma: nie to, co się wydarzyło, ale jak to zinterpretowałeś

Jednym z najważniejszych odkryć dr Barrett jest to, że trauma nie jest wydarzeniem samym w sobie, ale interpretacją tego wydarzenia przez mózg. Dwie osoby mogą przeżyć tę samą sytuację, a tylko jedna z nich odczuje długotrwałe skutki psychiczne.

Przykład?
Pewna dziewczyna wychowana w kulturze akceptującej przemoc fizyczną nie czuła się ofiarą, dopóki nie obejrzała programu telewizyjnego, w którym nauczono ją interpretować swoje doświadczenia jako traumę. Dopiero wtedy zaczęła odczuwać symptomy PTSD.

🔵 Wniosek: Przepracowanie traumy polega nie tylko na analizie przeszłości, ale również na nadaniu nowych znaczeń swoim wspomnieniom.

Jak poprawić swój „budżet energetyczny” mózgu?

Twój mózg zarządza zasobami energetycznymi jak skarbnik. Ten „budżet” przeznaczany jest na:

• funkcjonowanie podstawowych procesów życiowych,
• naprawę i rozwój ciała,
• wysiłek umysłowy i fizyczny.

Kiedy budżet jest przeciążony — przez brak snu, przewlekły stres, nieodpowiednią dietę — cierpi Twoje samopoczucie, koncentracja, odporność i nastrój.

✅ Proste nawyki wspierające budżet energetyczny:

• Śpij regularnie i wystarczająco długo,
• Nawadniaj się (woda to podstawa!),
• Jedz odżywcze, pełnowartościowe posiłki,
• Unikaj długiego czasu przed ekranem przed snem,
• Ruszaj się codziennie – choćby 30-minutowy spacer.

Twoje emocje to nie Twój los – to Twoje przewidywania

Najważniejsze przesłanie płynące z badań dr Barrett brzmi:

Masz znacznie większy wpływ na swoje emocje i swoje życie, niż Ci się wydaje.

Nie jesteś więźniem swojego dzieciństwa, genów ani pierwszych reakcji. Zrozumienie działania mózgu daje Ci:

• większą wolność wyboru,
• większą odpowiedzialność za swoje emocje,
• większe możliwości zmiany.

Każde nowe doświadczenie, wrażenie i decyzja są inwestycją w to, jak będziesz czuć się w przyszłości. Codzienne wybory — nawet te drobne — budują Twój emocjonalny krajobraz.

Jak zmienić swoje życie na lepsze? Kluczowe kroki oparte na neuronauce

1. Zrozum, że nie jesteś ofiarą swoich emocji.
Twoje uczucia to nie reakcje na świat, ale prognozy Twojego mózgu bazujące na przeszłości. Gdy to pojmiesz, odzyskasz poczucie sprawczości nad swoim życiem.

2. Przestań walczyć z emocjami — zacznij tworzyć nowe wzorce.
Nie musisz tłumić lęku czy stresu. Zamiast tego wystawiaj swój mózg na nowe, bezpieczne doświadczenia, które nadpiszą stare, negatywne schematy.

3. Zarządzaj swoim „budżetem energetycznym”.
Dbaj o sen, nawodnienie, odżywianie i ruch. Mózg potrzebuje zasobów, by efektywnie przewidywać i uczyć się nowych reakcji emocjonalnych. Zmęczony mózg zawsze wybierze stary, najłatwiejszy schemat — często niekorzystny dla Ciebie.

4. Zmieniaj znaczenie, które nadajesz światu.
To nie wydarzenia same w sobie decydują o Twoim samopoczuciu, ale to, jak je interpretujesz. Naucz się dostrzegać nowe możliwości tam, gdzie kiedyś widziałeś zagrożenie lub porażkę.

5. Praktykuj codziennie — mikrozmiany budują makroefekty.
Twój mózg uczy się na podstawie powtarzania. Każda mała decyzja: wyjście na spacer zamiast scrollowania telefonu, spokojna rozmowa zamiast impulsu złości — zapisuje się w Twoich przyszłych przewidywaniach i emocjach.

Wpis powstał na podstawie wywiadu z Dr. Lisa Feldman Barrett na kanale The Diary Of A CEOA

Ola

Absolwentka Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się psychologią i rozwojem osobistym. Poszukuje eliksiru wiecznej młodości.